Ανυψωτικά μηχανήματα στην Αρχαία Ελλάδα

Η αρχαία Ελλάδα, είναι γνωστή στην σύγχρονη εποχή για τον πολιτισμό της, την φιλοσοφία της και τα κτίρια της. Κάτι όχι τόσο γνωστό όμως, είναι ότι άφησε επίσης το στίγμα της και στον τομέα των μηχανημάτων. Ένα παράδειγμα αυτών, είναι τα ανυψωτικά μηχανήματα, τα οποία αποτελούν μια σημαντική πτυχή της τεχνολογίας εκείνης της εποχής. 

Η χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων από τους Αρχαίους Έλληνες, είναι προφανής από τις κατασκευές σε Μυκήνες, Τίρυνθα, Μινωική Κρήτη κ.α. Ωστόσο, η μεγάλη επανάσταση στη ‘’Μηχανική Τεχνολογία’’ και τα ‘’Ανυψωτικά Μηχανήματα’’ καταγράφηκε κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. με την εφεύρεση της τροχαλίας και τη χρήση της σε ποικίλα πολύσπαστα όπως π.χ. δίσπαστα, τρίσπαστα, κ.ο.κ. για το διπλασιασμό, τριπλασιασμό, κ.ο.κ. της ασκούμενης δύναμης, σε συνδυασμό με την επινόηση και εφαρμογή διαφόρων τύπων βαρούλκου για τον πολλαπλασιασμό της ασκούμενης δύναμης ανάλογα με το λόγο του μήκους των κινητήριων μοχλοβραχιόνων προς την ακτίνα των κυλίνδρων περιέλιξης των ελκτικών σχοινιών.

Η εφεύρεση και ανάπτυξη πολλαπλών ανυψωτικών μηχανημάτων, όπως για παράδειγμα, η μονόκωλος ανυψωτική μηχανή, δηλαδή ο σημερινός μονήρης γερανοβραχίονας, η δίκωλος ανυψωτική μηχανή, δηλαδή η σημερινή γερανογέφυρα, η συνεργασία τετράκωλων ανυψωτικών μηχανών, δηλαδή τα σημερινά ικριώματα κ.ά. σε συνδυασμό με τη χρήση ευφυών συστημάτων πρόσδεσης των λίθων, εντυπωσιακών συστημάτων πέδησης και αναστολής, λιπαντικών αλλά και ειδικών ολισθητήρων, κυλίστρων και κατάλληλων τροχοφόρων, οδήγησε στην άνθηση της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Τα ανυψωτικά μηχανήματα χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή τειχών, ναών, μεγάλων οικοδομημάτων, υδραυλικών έργων, λιμένων, οχυρώσεων, οδοποιίας, μεταφορών, ναυπήγησης και επιτευγμάτων στην πολεμική τεχνολογία.

Γενικότερα, τα αρχαία ελληνικά ανυψωτικά μηχανήματα αποτέλεσαν κομβικό στοιχείο στην κατασκευή των μεγαλειωδών κτιρίων και των αρχιτεκτονικών δομών, που εξακολουθούν να θαυμάζονται ως σήμερα.

3 σημαντικά ανυψωτικά μηχανήματα της Αρχαίας Ελλάδας: 

1. Η κράνα

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ανυψωτικά μηχανήματα που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Ελλάδα, ήταν η κράνα. Η κράνα ήταν μια ειδική συσκευή που αποτελούσε μια σύνθεση μεταλλικών βραχιόνων και σχοινιών. Χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά βαρέων υλικών και οικοδομικών στοιχείων κατά την κατασκευή των ναών και άλλων κτιρίων. Η κράνα επέτρεπε την ανύψωση μεγάλων, βαρέων αντικειμένων με μεγάλη ακρίβεια και αποτελούσε τη βάση για πολλά άλλα ανυψωτικά μηχανήματα.

2. Το ελευθέριο

Ένα άλλο σημαντικό ανυψωτικό μηχάνημα που χρησιμοποιούνταν ήταν το ελευθέριο. Το ελευθέριο αποτελούσε μια σύνθεση μεταλλικών βραχιόνων και επίπεδων πλατφορμών που χρησιμοποιούνταν για την ανύψωση ανθρώπων ή εμπορευμάτων σε ψηλά ύψη. Αναφέρεται σε πολλά αρχαία κείμενα και η χρήση του ήταν κοινή στην κατασκευή πύργων, τειχών και άλλων κτιρίων που απαιτούσαν εργασία σε ύψος.

3. Ο ανεμότροχος

Εκτός από την κράνα και το ελευθέριο, ένα άλλο σημαντικό ανυψωτικό μηχάνημα ήταν και ο ανεμότροχος. Ο ανεμότροχος αποτελούσε έναν γίγαντα τροχό με μεταλλικά δόντια που χρησιμοποιούνταν για την ανύψωση βαρέων φορτίων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτούσε και ανθρώπινη εργασία, ενώ σε άλλες χρησιμοποιούνταν ζώα, όπως άλογα ή γαϊδούρια, για να τον κινήσουν.

Η χρήση αυτών των ανυψωτικών μηχανημάτων στην αρχαία Ελλάδα αντανακλά την αγάπη και εκτίμηση των αρχαίων Ελλήνων για την τεχνολογία και τη δημιουργικότητα. Οι μηχανικές αυτές συσκευές επέτρεπαν την εκτέλεση εργασιών που διαφορετικά θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν με τα χέρια των εργατών μόνο. Αποτελούσαν τον προκάτοχο των σύγχρονων μηχανημάτων ανύψωσης και αποτελούν μέρος της εξέλιξης της τεχνολογίας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. 

Πληροφορίες για τα ‘’Ανυψωτικά Συστήματα Μηχανικής’’ αντλούνται και μέσα από τα έργα του Αρχιμήδη του Συρακούσιου (287-212 π.Χ.), του Ήρωνα του Αλεξανδρέως (10- 75 μ.Χ.), του Πάππου του Αλεξανδρέως (290 -350 μ.Χ.), του Ρωμαίου Βιτρούβιου (80-15 π.Χ.) κ.α. Η πρωτοπόρος αρχαία Ελλάδα, έχει να επιδείξει πλήθος Μηχανικών, όπως ενδεικτικά είναι ο Εμπεδοκλής ο Ακραγαντινός, ο Αγησίστρατος, ο Ανδρόνικος ο Κυρρήστης, ο Ευπαλίνος, ο Κράτης ο Ολύνθιος κ.α, καθώς και Αρχιτεκτόνων, όπως παραδείγματος χάριν, ο Ικτίνος, ο Καλλικράτης, ο Αγαθοκλής ο Κορίνθιος, ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος, ο Μεταγένης ο Κνώσσιος, ο Μνησικλής ο Αθηναίος, ο Πολύκλειτος ο Νεότερος, και άλλοι, οι οποίοι σχεδίασαν και κατασκεύασαν οικοδομήματα που σώζονται έως σήμερα και αποτελούν εθνική και παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.

Κλείνοντας λοιπόν θα λέγαμε, ότι η χρήση ανυψωτικών μηχανημάτων στην αρχαία Ελλάδα, αντικατοπτρίζει την προοδευτική νοοτροπία των αρχαίων Ελλήνων και τη σημασία που έδιναν στην τεχνολογία και την καινοτομία. Αυτά τα μηχανήματα δεν αποτελούσαν μόνο έναν τρόπο εργασίας, αλλά και έναν τρόπο να αναδεικνύεται η ανθρώπινη δημιουργικότητα και η ικανότητα να ξεπερνά κανείς τις φυσικές περιοριστικές δυνατότητες.